Giriş

Beynəlxalq tələbələr üçün ABŞ-da ali təhsil almaq getdikcə daha əlçatan olur. Azərbaycanda orta məktəbi bitirib attestat alan tələbələr də Amerikada universitet və ya kolleclərə qəbul ola bilərlər. Lakin qəbul prosesi müəyyən şərtlər və tələblər çərçivəsində həyata keçirilir. Bu yazımız ABŞ universitetlərinə attestatla qəbulla bağlı bütün önəmli məlumatları əhatə edir.

• Addım #1: Giriş
• Addım #2: ABŞ-də attestatla qəbulu olan təhsil müəssisələri hansılardır?
• Addım #3: Attestatla ABŞ Universitetlərinə Qəbul Şərtləri
• Addım #4: ABŞ-da attestatla təhsil almaq üçün təqaüd almaq olur?
• Addım #5: ABŞ-də attestatla təhsillə bağlı tez-tez verilən suallar

ABŞ-də attestatla qəbulu olan təhsil müəssisələri hansılardır?

ABŞ universitetlərinin əksəriyyətinə orta məktəb məzunları attestatla qəbul ola bilərlər. Xüsusilə Community College və bəzi dövlət və özəl universitetlər attestatla qəbul həyata keçirir. “Community College”lər ikiillik təhsil verir və buradan məzun olduqdan sonra dördillik universitetlərə keçid etmək mümkündür. 

attestatla qəbulu olan universitetlər arasında aşağıdakı ali məktəblər yer alır:

• Arizona State University
• University of Florida
• Oregon State University 

Bununla yanaşı bəzi prestijli universitetlər SAT və ACT imtahanlarını tələb edirlər. Lakin son illərdə bir çox universitetlər test-optional (imtahansız qəbul) siyasətini tətbiq edir və bu, attestatla qəbul imkanlarını daha da genişləndirir.

Qeyd edək ki, tələbələr dil biliyi, akademik nəticələr və maliyyə imkanlarına görə fərqli seçimlər edə bilərlər. ABŞ-da təhsil almaq istəyənlər üçün doğru universiteti seçmək və tələb olunan sənədləri hazırlamaq vacibdir.

Attestatla ABŞ Universitetlərinə Qəbul Şərtləri

Bildirdiyimiz kimi, Amerikada attestatla universitet təhsili almaq mümkündür, lakin qəbul prosesi müəyyən şərtlərə və kriteriyalara əsaslanır. ABŞ universitetlərinə qəbul olmaq üçün beynəlxalq tələbələrin müəyyən sənədləri təqdim etməsi, akademik və dil biliklərini sübut etməsi tələb olunur. Hər bir universitetin öz spesifik tələbləri olsa da, ümumi qəbul qaydaları bütün beynəlxalq tələbələr üçün oxşardır və bunlardır:

• Akademik Şərtlər: Attestat və GPA Tələbi (Həm də tam orta məktəb transkriptləri)
• İngilis Dili Tələbi: TOEFL və ya IELTS
• Motivasiya Məktubu və Tövsiyə Məktubları
• Maddi İmkanları Göstərən Sənədlər
• ABŞ Tələbə Vizası (F-1 Viza Prosesi)

Akademik Şərtlər: attestat və GPA Tələbi. ABŞ-da universitetlərə qəbul olmaq üçün orta məktəbi bitirmək və attestat təqdim etmək vacibdir. Akademik göstəricilər əsasən GPA (Grade Point Average) sistemi ilə qiymətləndirilir. Bir çox universitetlər minimum GPA 2.5 – 3.5 tələb edir. Prestijli universitetlərdə bu göstərici daha yüksək ola bilər.

Bəzi universitetlər əlavə olaraq SAT və ACT imtahanlarının nəticələrini tələb edirlər. Lakin, son illərdə bir çox universitetlər bu testləri məcburi tələblər siyahısından çıxarıb və "test-optional" rejimə keçiblər.

İngilis Dili Tələbi: TOEFL və ya IELTS. ABŞ universitetlərinə qəbul üçün tələbələrin ingilis dili biliyini sübut edən sənəd təqdim etməlidir. Əsasən aşağıdakı imtahanların nəticələri qəbul olunur:

• TOEFL (Test of English as a Foreign Language) – Minimum 70-100 bal tələb olunur
• IELTS (International English Language Testing System) – Minimum 6.0 - 7.5 arasında dəyişir

Bəzi universitetlər Duolingo English Test (DET) və ya universitet daxilində keçirilən ingilis dili testlərini də qəbul edə bilər. Əgər tələbə daha əvvəl tamamilə ingilis dilində təhsil alıbsa, bəzi universitetlər dil imtahanından azad edə bilər.

Motivasiya Məktubu və Tövsiyə Məktubları. Amerikada ali təhsil müəssisələrinə qəbul üçün tələbələr motivasiya məktubu (Personal Statement/Essay) yazmalıdırlar. Bu məktubda tələbə öz akademik məqsədlərini, ABŞ-da təhsil almaq istədiyini və gələcək planlarını izah etməlidir. Bundan əlavə, tələbələr müəllimlərindən və ya işəgötürənlərindən tövsiyə məktubları (Recommendation Letter) təqdim etməlidirlər. Bu məktublar tələbənin akademik bacarıqlarını və şəxsi keyfiyyətlərini təsvir edir.

Maddi İmkanları Göstərən Sənədlər. Beynəlxalq tələbələr ABŞ-da təhsil almaq üçün maddi təminat sənədi təqdim etməlidirlər. ABŞ universitetləri, tələbənin təhsil və yaşayış xərclərini qarşılaya biləcəyinə əmin olmalıdır. Bunun üçün bank arayışı və ya sponsor dəstəyi göstərilməlidir. Həmçinin tələbələr üçün təqaüd və maliyyə yardımı proqramları mövcuddur. Xüsusilə, yüksək akademik nəticələri olan tələbələr Merit-based Scholarship ala bilərlər.

ABŞ Tələbə Vizası (F-1 Viza Prosesi). ABŞ-da universitetə qəbul olunduqdan sonra tələbələr F-1 tələbə vizası üçün müraciət etməlidirlər. Bunun üçün:

• I-20 forması (universitet tərəfindən göndərilir)
• SEVIS haqqı ($350) ödənilməlidir
• ABŞ səfirliyində viza müsahibəsi verilməlidir

Qeyd edək ki, viza prosesində tələbənin niyə ABŞ-da təhsil almaq istədiyi və təhsilini necə maliyyələşdirəcəyi barədə suallar verilir.

Yekun olaraq bildirək ki, Amerikada attestatla universitetə qəbul olmaq mümkündür, lakin müəyyən şərtləri yerinə yetirmək lazımdır. Əsas tələblər GPA, TOEFL/IELTS imtahanları, motivasiya və tövsiyə məktubları, maliyyə sənədləri və tələbə vizası prosesini əhatə edir. Qəbul şərtləri universitetdən universitetə fərqləndiyi üçün müraciət edəcəyiniz ali məktəbin tələblərini diqqətlə araşdırmaq vacibdir.

ABŞ-da attestatla təhsil almaq üçün təqaüd almaq olur?

Amerikada təhsil almaq istəyən beynəlxalq tələbələr üçün müxtəlif təqaüd proqramları mövcuddur. attestatla ABŞ-da universitet və kolleclərə qəbul olan tələbələr akademik göstəricilərinə, sosial fəaliyyətlərinə və maddi vəziyyətlərinə görə müxtəlif təqaüdlərə müraciət edə bilərlər. Təqaüdlər tələbələrin təhsil xərclərini tam və ya qismən qarşılaya bilər və bu, xüsusilə maliyyə cəhətdən çətinlik çəkən tələbələr üçün böyük fürsətdir.

ABŞ-da təhsil təqaüdü növləri hansılardır?

ABŞ-da beynəlxalq tələbələr üçün müxtəlif növ təqaüd proqramları mövcuddur. Bu təqaüdlər əsasən aşağıdakı kateqoriyalara bölünür:

Akademik Təqaüdlər (Merit-Based Scholarships) – Yüksək GPA, liderlik bacarıqları və akademik nailiyyətlərə əsasən verilir.

Maliyyə Yardımı (Need-Based Scholarships) – Ailəsinin maddi vəziyyəti zəif olan tələbələrə təqdim olunur.

İdman Təqaüdləri (Athletic Scholarships) – Hər hansı idman sahəsində uğurlu olan tələbələr üçün nəzərdə tutulub.

İxtisaslaşmış Təqaüdlər (Field-Specific Scholarships) – Müəyyən sahələrdə təhsil almaq istəyən tələbələr üçündür (məsələn, mühəndislik, tibb, biznes).

Hökumət və Qeyri-Hökumət Təqaüdləri – ABŞ hökuməti və müxtəlif təşkilatlar tərəfindən maliyyələşdirilən təqaüdlərdir.

ABŞ-da attestatla təhsil üçün hansı təqaüd proqramları var?

Amerikada attestatla təhsil alanlar aşağıdakı təqaüd proqramlarına müraciət edə bilərlər:

 

• Fulbright Təqaüd Proqramı

• Global UGRAD Təqaüd Proqramı

• The Joint Japan/World Bank Graduate Scholarship Program

• Ivy League Universitetlərinin Təqaüdləri

• Community College Təqaüdləri

 

• Digər private və public universitetlər tərəfindən verilən təqaüdlər

Fulbright Təqaüd Proqramı. Bu, ABŞ hökuməti tərəfindən maliyyələşdirilən ən prestijli təqaüdlərdən biridir. Magistratura və doktorantura pillələri üçün nəzərdə tutulub və tam təqaüd proqramıdır (təhsil haqqı, yaşayış xərcləri və sığorta təmin olunur). 

Global UGRAD Təqaüd Proqramı. Bu, birillik mübadilə proqramıdır və bakalavr tələbələri üçün nəzərdə tutulub və təhsil haqqı, yaşayış, sığorta və səyahət xərclərini qarşılayır. Bu təqaüd proqramına akademik göstəriciləri və liderlik bacarıqları yüksək olan tələbələr müraciət edə bilər.

The Joint Japan/World Bank Graduate Scholarship Program. Bu, iqtisadi inkişaf və digər sahələrdə oxumaq istəyən tələbələr üçün nəzərdə tutulub və təhsil haqqı, yaşayış və səyahət xərclərini əhatə edir.

Ivy League Universitetlərinin Təqaüdləri. Harvard, Yale, Princeton və digər nüfuzlu universitetlər yüksək akademik göstəriciləri olan tələbələrə bu təqaüdü verirlər. Seçimlər akademik nailiyyətlərə və maliyyə ehtiyacına əsasən aparılır. 

Qeyd edək ki, təqaüd proqramına görə MIT “need-blind” hesab edilir və yeni qərara əsasən illik gəliri 200,000 dollardan aşağı tələbələrə tam təqaüd təklif ediləcək.

Community College Təqaüdləri. ABŞ-da “Community College”lər daha aşağı təhsil haqqı tələb etdiyi üçün beynəlxalq tələbələr üçün sərfəli seçimdir. Bəzi kolleclər akademik uğurlarına görə tələbələrə qismən və ya tam təqaüdlər təqdim edir.

 

ABŞ-də attestatla təhsillə bağlı tez-tez verilən suallar

Attestatla xarici ölkələrdə təhsil almaq olduqca aktual bir mövzudur və bu səbəbdən tələbə adı qazanmaq istəyənlərin çoxsaylı sualları olur. Mövzu ilə bağlı ən çox verilən sualları və onların cavablarını təqdim edirik. 

Amerikada hansı universitetlərə attestatla qəbul asandır?

Bəzi universitetlər və “Community College”lər daha sadə qəbul şərtlərinə malikdir. Məsələn, California State University, University of South Florida, Oregon State University və bir çox “Community College”lər attestatla qəbul həyata keçirir və SAT/ACT tələb etməyə bilər.

Amerikada attestatla hansı ixtisaslara qəbul olmaq əlverişlidir?

Ən populyar və əlverişli ixtisaslar arasında biznes idarəçiliyi, informasiya texnologiyaları, mühəndislik, tibb, beynəlxalq əlaqələr və dizayn kimi sahələr var. Bu ixtisaslar həm təhsil, həm də gələcək iş imkanları baxımından perspektivlidir.

ABŞ-də attestatla qəbul olunduqdan sonra universitet dəyişdirmək mümkündürmü?

Bəli, mümkündür. ABŞ-də universitetlər və “Community College”lər arasında transfer sistemi mövcuddur. Məsələn, tələbələr “Community College”də iki il oxuyub daha sonra dördillik universitetə keçid edə bilərlər (2+2 sistemi).

ABŞ universitetlərinə attestatla qəbul olmaq üçün hansı fənlərə diqqət yetirmək lazımdır?

Universitetlər akademik nəticələrə baxarkən riyaziyyat, ingilis dili, fizika, kimya, biologiya və kompüter elmləri kimi fənlərdə yüksək göstəricilərə üstünlük verirlər. Əgər müəyyən bir ixtisas üzrə oxumaq istəyirsinizsə, həmin sahə ilə bağlı fənlərdə də yaxşı nəticələr əldə etməlisiniz.

attestatla qəbul olunduqda ABŞ-də oxuyarkən işləmək mümkündürmü?

Bəli, F-1 tələbə vizası olanlar həftədə maksimum 20 saat kampus daxilində işləyə bilərlər. Bundan əlavə, təhsil bitdikdən sonra OPT (Optional Practical Training) proqramı ilə 12-36 ay müddətinə ABŞ-də işləmək mümkündür.

ABŞ-də attestatla qəbul olub təhsil almaq üçün alternativ yollar varmı?

Bəli, bəzi tələbələr əvvəlcə Dil Kursları (ESL Programs) və ya Pathway Programs kimi hazırlıq proqramlarına yazılaraq qəbul şanslarını artırırlar. Bu proqramlar vasitəsilə tələbələr universitet həyatına uyğunlaşır və dil biliklərini inkişaf etdirirlər.